Fundacja rodzinna narzędziem ochrony i rozwoju rodzinnych biznesów w Polsce?

Wygląda na to, że w I połowie roku 2023 wejdą w życie regulacje dotyczące fundacji rodzinnej. Przepisy, które uchwalił Sejm dnia 14 grudnia 2022 roku, czekają na głosowanie w Senacie.

Głównym celem ustawy o fundacji rodzinnej dalej „Ustawa”) jest umożliwienie polskim firmom rodzinnym ochronę majątku pochodzącego z biznesu rodzinnego poprzez jego gromadzenie, właściwe zarządzenie nim, czerpanie z niego korzyści a także jego sukcesję. Jak wskazują pomysłodawcy idei fundacji rodzinnej ma ona działać jak „skarbiec rodzinny” i ma być środkiem do realizacji celu jakim jest utrzymanie działania firmy rodzinnej przez pokolenia, przy równoczesnym zabezpieczeniu potrzeb finansowych jej beneficjentów, czyli  zapewnieniu środków do życia – co do zasady – dla członków najbliższej rodziny fundatora. Tu trzeba podkreślić że fundacja rodzinna nie ma być instrumentem do prowadzenia działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem, iż wyjątkowo będzie mogła prowadzić działalność polegającą na obrocie majątkiem, przy spełnieniu określonych warunków.

Upraszczając chodzi o stworzenie regulacji, które pozwolą na wnoszenie do fundacji rodzinnej składników majątku o wartości minimum 100.000 złotych np.: działki (ten etap miałby być wolny od opodatkowania), po to aby fundacja zarządzała tym majątkiem w interesie beneficjentów oraz spełniała świadczenia na rzecz beneficjentów.

Oczywiście kluczowe dla powodzenia tego projektu będzie przyjęcie co najmniej neutralnych podatkowo rozwiązań. I tak co do zasady, opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów ma uwzględniać związki rodzinne z fundatorem, co oznacza, że założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane, ale fundacja rodzinna będzie płacić CIT 15%. Niemniej jednak przedmiotowy CIT będzie pobierany dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom, z zastrzeżeniem braku możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji. Beneficjenci będący osobami fizycznymi (podatnicy PIT) będą zwolnieni z podatku, jeśli będą fundatorem oraz jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą. Pozostali beneficjenci będący osobami fizycznymi zapłacą 15% PIT. Beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi będą płacić CIT na dotychczasowych zasadach, z tymże będą mogli skorzystać z obowiązującego zwolnienia przedmiotowego.

Dodać należy, że dla zapewnienia funkcjonowania fundacji rodzinnej, konieczne będzie ponadto ustalenie elastycznych zasad zachowku. Powyższe skutkować będzie nowelizacją Kodeksu Cywilnego i wprowadzeniem do regulacji dot. zachowku np.: prawa do jego zrzeczenia się, rozłożenia na raty, odroczenia terminów jego  płatności, a nawet w uzasadnionych przypadkach jego obniżenia. Tu warto wskazać, że jeżeli uprawnionym do zachowku będzie beneficjent fundacji rodzinnej będzie mógł otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.

Z dużym zainteresowaniem będę śledzić, czy w polskim systemie prawnym uda się wprowadzić z sukcesem rozwiązanie, znane już w wielu europejskich krajach, jak i na świecie, jakim jest fundacja rodzinna i czy polskie firmy rodzinne będą z niego chętnie korzystać.