Nowa ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

8 marca 2013 r. została uchwalona nowa ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 403), która stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Ustawa weszła w życie 28 kwietnia 2013 r. i zastąpiła ustawę o takim samym tytule.

Ustawa ma zastosowanie do transakcji handlowych (umów, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają taką umowę w związku z wykonywaną działalnością), pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, a także podmiotami publicznymi (określonymi w ustawie Prawo zamówień publicznych). Należy jednak pamiętać, że ustawę stosuje się wyłącznie do umów, które zostały zawarte po dniu jej wejścia w życie, tj. po 28 kwietnia 2013 r. W przypadku umów zawartych wcześniej, w dalszym ciągu zastosowanie mają przepisy poprzedniej ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Ustawa wprowadza dwie kategorie terminów zapłaty, których zastrzeżenie w umowie wiąże się z różnymi skutkami dla dłużnika.

Termin zapłaty dłuższy, niż 30 dni

Jeżeli strony ustaliły w umowie termin zapłaty dłuższy, niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres po upływie 30 dni od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi (pomimo tego, że w świetle przepisów kodeksu cywilnego wierzytelność nie będzie jeszcze wymagalna), do dnia zapłaty, ale nie dłuższy, niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (czyli terminu zapłaty ustalonego w umowie). Zasada ta ma także zastosowanie w przypadku nieokreślenia żadnego terminu zapłaty w umowie.

Termin zapłaty dłuższy, niż 60 dni

Zgodnie z nową ustawą termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego oraz jest obiektywnie uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru lub usługi. Jeżeli termin ten jest dłuższy, niż 60 dni, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, przysługują odsetki w wysokości odsetek za zwłokę w zapłacie należności podatkowych, już po upływie 60 dni (bez względu na dłuższy termin zapłaty, określony przez strony w umowie). Stawka ta jest określana na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.). Założeniem ustawodawcy było zapewne postawienie wierzyciela w lepszej sytuacji, niż w przypadku odsetek ustawowych. Jednakże wysokość odsetek od zaległości podatkowych zależy od stopy oprocentowania kredytu lombardowego, która jest zmienna. W konsekwencji, obecna stawka wynosi 10% rocznie i jest sporo niższa od stawki odsetek ustawowych (13% rocznie). Sytuacja ta może jednak ulec zmianie.

Termin zapłaty w przypadku podmiotów publicznych

60-dniowy termin zapłaty, o którym mowa powyżej, nie ma zastosowania w przypadku transakcji, w której dłużnikiem jest podmiot publiczny. Jeżeli umowny termin zapłaty przekracza okres 30 dni, liczony od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, wierzycielowi przysługują odsetki w wysokości odsetek od zaległości podatkowych (określonej na podstawie art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej). Strony mogą ustalić termin zapłaty dłuższy, niż 30 dni pod warunkiem że ustalenie to jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy. Termin ten jednak w żadnym wypadku nie może przekroczyć 60 dni.

40 euro zryczałtowanej rekompensaty

Nowa ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadza jeszcze jedną istotną zmianę. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek (w wysokości odsetek od zaległości podatkowych), bez wezwania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Jeżeli koszty dochodzenia należności przekroczą kwotę 40 euro, wierzycielowi przysługuje pełny zwrot kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych o kwotę 40 euro